بسمه تعالی
عرض سلام و خوش آمد گویی خدمت دانشجویان محترم
از همراهی شما عزیزان در این ترم تحصیلی خوشحالم و امیدوارم به لطف و یاری پروردگار لحظات ارزشمند و پرباری را درکنار هم سپری کنیم.
برنامه آموزش و ارزشیابی درس مدیریت فناوری و نوآوری در آموزش عالی به شرح زیر است:
آموزش:
بر اساس سرفصل مصوب وزارت علوم (قابل بارگذاری از سامانه دانشگاه یا سامانه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)، محتوای آموزشی به همراه مقالات و منابع مفید روز، موردنظر قرار گرفته و تدریس می‌شود.
به‌منظور پویایی کلاس، فعالیت‌هایی در قالب پروژه کلاسی و ارائه به روش بریکولاژ برای شما در نظر گرفته شده است که در حین تدریس شرح داده خواهد شد.
بریکولاژ چیست و چرا برای این درس مناسب است؟
بریکولاژ رویکردی در یادگیری و پژوهش است که بر استفاده خلاقانه از منابع و امکانات موجود تأکید می‌کند، حتی اگر این منابع محدود یا پراکنده باشند. در این روش، دانشجو با ترکیب منابع مختلف (کتاب، مقاله، تجربه، ابزارهای موجود، شبکه‌های ارتباطی و حتی دانش ضمنی خود) به خلق راه‌حل‌ها و دانش جدید می‌پردازد.
مزیت استفاده از این روش برای دانشجویان دکتری:
- یادگیری عمیق: دانشجو فقط دریافت‌کننده اطلاعات نیست، بلکه خودش منابع را کشف، تحلیل و ترکیب می‌کند.
- تقویت خلاقیت: چون منابع کامل یا آماده وجود ندارد، باید خلاقانه از داشته‌ها استفاده کرد.
- تمرکز بر حل مسئله واقعی: به‌جای مباحث تئوری صرف، روی مسائل ملموس و واقعی کار می‌شود.
- تقویت مهارت پژوهش مستقل: مهارت‌های جستجو، انتخاب و ترکیب منابع تقویت می‌شود که برای رساله دکتری حیاتی است.
طرح درس ۱۶ جلسه‌ای با رویکرد بریکولاژ (۴ مجموعه چهارجلسه‌ای)
بخش اول – مبانی مفهومی و چارچوب نظری (جلسات ۱ تا ۴)
موضوعات:
- تعریف فناوری و نوآوری در آموزش عالی
- تمایز اختراع، نوآوری، تحقیق پایه و کاربردی
- نقش سرمایه انسانی و اقتصاد دانش‌بنیان
- نقش نوآوری در اقتصاد، جامعه و دانشگاه
- نظریه‌های اقتصادی کلیدی درباره نوآوری
فعالیت بریکولاژ1:
یک مطالعه موردی از یک دانشگاه ایرانی یا خارجی پیدا کنید که نشان دهد چگونه این دانشگاه نوآوری را در یکی از حوزه‌های آموزشی، پژوهشی یا خدماتی به کار گرفته است. منابع می‌تواند شامل وب‌سایت، گزارش سالانه، مقالات، مصاحبه‌ها یا حتی تماس مستقیم با اساتید باشد. تحلیل باید با مفاهیم فصل اول و دوم کتاب کار تطبیق داده شود.
بخش دوم – فناوری‌های نوظهور و چالش‌ها (جلسات ۵ تا ۸)
موضوعات:
- معرفی فناوری‌های نوظهور
- نقش تحقیق و توسعه در توسعه این فناوری‌ها
- برنامه‌های توسعه و اسناد بخشی مرتبط با نوآوری
- چالش‌های ایران و جهان در آموزش عالی
- فرایندهای مدیریت نوآوری در سطح سازمانی و ملی
- نقش آینده‌پژوهی در تصمیم‌گیری فناورانه
- اتحاد و مشارکت برای تجاری‌سازی
فعالیت بریکولاژ2:
یک فناوری نوظهور را انتخاب کرده و با ترکیب حداقل سه منبع مختلف (علمی، خبری، و یک مصاحبه یا گزارش میدانی) تحلیل کنید که این فناوری چه تأثیری بر آموزش عالی ایران می‌تواند داشته باشد. این فعالیت با مفاهیم فصل سوم کتاب کار همسو است.
بخش سوم – سیاست‌گذاری و ساختار نوآوری (جلسات ۹ تا ۱۲)
موضوعات:
- نقشه دانشی مدیریت فناوری و نوآوری در ایران
- بازیگران کلیدی نظام سیاست‌گذاری علم و فناوری
- ویژگی‌ها و ساختار سازمان‌های نوآور
- راهبردهای نوآوری و شبکه‌های نوآوری
فعالیت بریکولاژ3:
یک دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی (ایرانی یا بین‌المللی) را انتخاب کنید و ساختار نوآوری آن را بررسی نمایید. اعضای کلیدی، نقش‌ها، جریان ایده‌ها و نحوه تعامل بخش‌های مختلف را تحلیل کنید. برای گردآوری داده‌ها از منابع باز، گزارش‌های رسمی، وب‌سایت، و در صورت امکان یک گفت‌وگوی کوتاه با یکی از اعضای آن مجموعه استفاده کنید. یافته‌های خود را با مفاهیم و چارچوب‌های فصل چهارم کتاب کار تطبیق دهید.
بخش چهارم – تجاری‌سازی و پیاده‌سازی (جلسات ۱۳ تا ۱۶)
موضوعات:
- مفهوم و ابعاد تجاری‌سازی در آموزش عالی
- یافتن، ارزیابی و توسعه ایده‌ها
- نقش کارآفرینان، فناوران و سرمایه‌گذاران
- سیاست‌های حمایتی، مالکیت فکری و مدل‌های موفق تجاری‌سازی
- فرایندهای قانونی تجاری‌سازی
فعالیت بریکولاژ4:
یک ایده فناورانه دانشگاهی (واقعی یا پیشنهادی) را انتخاب و طرح تجاری‌سازی آن را آماده کنید. منابع می‌تواند شامل گفتگو با اساتید، بررسی تجربه‌های موفق، اسناد سیاستی و منابع آنلاین باشد. طرح باید با چارچوب فصل پنجم کتاب کار مطابقت داشته باشد.
نحوه ارزشیابی دانشجویان:
*ارزشیابی پایان ترم : ۱۴ نمره
- نوع آزمون: ترکیبی از سوالات تشریحی و تحلیلی ( محور اصلی آزمون کتبی سرفصل های بحث شده در کتاب کار خواهد بود.)
- هدف: سنجش میزان درک دانشجو از مفاهیم، نظریه‌ها، مدل‌ها، و توانایی تحلیل و کاربرد آن‌ها در مسائل واقعی آموزش عالی
ساختار آزمون:
- ۴ نمره: مفاهیم و تعاریف کلیدی (فناوری، نوآوری، تجاری‌سازی، دانشگاه نسل سوم و چهارم، و…)
- ۵ نمره: سوالات تحلیلی (ارتباط نظریه‌ها با نمونه‌های واقعی در آموزش عالی ایران یا جهان)
- ۵ نمره: سوالات کاربردی (ارائه راهکار یا طراحی مدل عملیاتی برای یک سناریوی فرضی)
*پروژه و فعالیت‌های کلاسی :۶ نمره
پروژه‌ها بر اساس فعالیت بریکولاژ تعریف می‌شوند و به‌صورت فردی انجام می‌گیرند. دانشجو در هر بخش ۴ جلسه‌ای یک پروژه کوچک مرتبط با موضوع همان بخش انجام می دهد.
پروژه های کلاسی که در کتاب کار تعریف شده اند، هم زمان به صورت فعالیت هم اندیشی در هر جلسه صورت می گیرد. امتیاز بحث و فعالیت کلاسی به این بخش تعلق دارد.
ترکیب نمره فعالیت‌ها:
- 3 نمره: کیفیت و عمق محتوای پروژه بریکولاژ (گردآوری داده، تحلیل، خلاقیت)
- 1 نمره: ارائه شفاهی و توانایی پاسخ به سوالات هم‌کلاسی‌ها
- 2 نمره: مشارکت فعال در بحث‌های کلاسی(پروژه های گروهی در پایان هر فصل کتاب)
فهرست منابع پیشنهادی:
- سهرابی، روح‌الله، و ارجمندپور، الهام. (۱۴۰۳). بررسی جایگاه زنجیره ارزش نوآوری در اسناد راهبردی؛ مورد مطالعه سند راهبردی توسعه علم، فناوری و نوآوری استان همدان. مدیریت زنجیره ارزش راهبردی, ۱(۳), ۵۲–۷۰.
- کسرایی، ا. ر.,آلبا، ک. (۱۴۰۳). مروری بر شاخص‌های حکمرانی در عرصه نوآوری و فناوری در ایران. یادداشت‌های کنفرانس ملی حکمرانی هوشمند.
- Katsamakas, E., Pavlov, O. V., & Saklad, R. (2024). Artificial intelligence and the transformation of higher education institutions. Retrieved from arXiv: https://arxiv.org/abs/2402.08143
- Baytas, C., & Ruediger, D. (2025, May 1). Making AI generative for higher education: Adoption and challenges among instructors and researchers. Ithaka S+R. https://doi.org/10.18665/sr.322677
- Li, M., Xie, Q., Enkhtur, A., Meng, S., Chen, L., Yamamoto, B. A., Cheng, F., & Murakami, M. (2025). A framework for developing university policies on generative AI governance: A cross-national comparative study. Retrieved from arXiv: https://arxiv.org/abs/2504.02636
- Brandon, E., Eaton, L., Gavin, D., & Papini, A. (2025, May 29). In the room where it happens: Generative AI policy creation in higher education. EDUCAUSE Review. https://er.educause.edu/articles/2025/5/in-the-room-where-it-happens-generative-ai-policy-creation-in-higher-education
- Paños-Castro, J. (2024). Digital transformation and teaching innovation in higher education: A case study. Education Sciences, 14(8), Article 820. https://doi.org/10.3390/educsci14080520
- Cano, J. R. (2024). Unlocking innovation: How enjoyment drives GenAI use in innovation courses. Frontiers in Education, 9, Article 148385. https://doi.org/10.3389/feduc.2024.148385
